Jumat, 14 Februari 2014

MACA SAJAK DINA POÉ VALENTINE 

Maca sajak dina poé valentine. Éta pisan anu dilakukeun ku lima urang mahasiswa basa Indonesia Upi.

Audrey (mun teu salah mah Audrey ngaranna téh, atau Audri meureun), awéwé nu harita maké baju biru, calana jins merecet, maca sajak di Partere Upi. Salian ti Audrey, nu maca sajak téh Ujo, Gadul, jeung duaan deui (teu apal saha ngaranna). Lamun maca sababaraha posotingan ka tukang, dina Screening Film FPBS, aya penayangan film dokumenter ti barudak basa Indonesia. Dina éta film, kajadian anu didokumentasikeun téh prosési Gadul dicukur, kalayan pembukaan maké ritual maca sajak.

Jumaah, tanggal 14 Fébruari 2014, pas pisan dina poé valentine, Audrey saparakanca maca sajak dina raraga miéling poé Valentine. "Memperingatkan Valentine day," ceuk si Gadul mah.

Maranéhna maca sajak santai pisan. Audrey maca sajak dina kaayaan nagog, hareupeun prasasti pendirian PTPG di Partere Upi. Ujo, tumpang kaki di salah sahiji bangku batu anu aya di gigireun kolam Partere. Gadul, posisi nu mimiti kaciri téh ngadayagdag di gigireun kolam, nyarandé kana tangkal. Bareng ditingali kadua kalina, manéhna geus sila andekak dina bangku batu di gigireuun kolam ogé.

Nu saurang (teuing ngaranna saha) diuk di handapeun tangkal caringin di tengah-tengah taman Parter. Nu terahir, nu teuing ogé saha ngaranna, maca sajak dina posisi jeung kondisi nu biasa pisan, jiga nu keur nangkring séjénna.

Buku-buka sajak nu harita dibaca di anatarana "Sajak-sajak Sepatu Tua" Rendra, "Tembang Sumbang" jeung "Pernyataan Cinta" Edwar Maulana, jeung sababaraha buku sajak séjénna nu teu kaburu ditingalian judulna.

Okéy, cara unik menikmati jeung memperingatkan valentine day.

  1. :)

Rabu, 12 Februari 2014

WAWANGSALAN

Okéy, saméméh ngabahas wawangsalan simkuring rèk ngajelaskeun heula motivasi nulis ieu artikel. Nu jadi motivasi utama pikeun nulis tulisan nu eusina ngeunaan wawangsalan téh ayeuna mah masih kénéh aya patula-patalina kana Group Tatarucingan K3*. Dina éta group aktivitas tatarucingan karasa beuki kuat. Nepi ka aya nu ngamimitian mostingkeun tatarucingan atawa tebak-tebakan dina wangun wawangsalan. Nalika maca wawangsalan gaya Tarucing Garing, aya kabingung anu muncul. Tah éta kabingung téh dipiharep bisa kajawab atawa bisa dilelempeng ku ieu tulisan.

Salian motivasi ti Group tatarucingan k3, mudah-mudahan ieu tulisan gè dibaca ku pembaca internét secara umum. Nambahan pangaweruh ngeunanaan sastra Sunda nu macana.

Jadi, naon nu dimaksud wawangsalan téh?
Wawangsalan téh kaasup kana salah sahiji jenis sisindiran. Salian ti paparikan jeung rarakitan.

Wawangsalan téh asal kecapna tina wangsal, hartina rèk sarua jeung wangsul, anu hartina balik. Ku kituna harti wawangsalan téh nya éta malikan deui (Faturohman, 1983:33)*.

Wawangsalan téh karangan anu diwangun ku sindir jeung eusi. Dina sindirna diwangun deui ku cangkang jeung wangsal. Anu dijieun wangsalna téh tara ditétélakeun (tara dijelaskeun). Eta wangsalna téh kudu ditéang tiba bagian eusi (Tamsyah, 1996:33)*.

Tah jadi dina néangan wangsalna (jawaban tina wawangsalan) téh kudu malikan deui maca cangkang jeung eusina.

Conto:
awi ngora téh jaradi, (cangkang)
temah matak jadi liwung. (eusi)

Wangsalna: iwung

Cara macana kieu:
1.naon tah sesuatu anu sabanga awi-ngora?
2.pituduh sorana nya éta sesuatu nu tungtungna sora 'ung'.
3. sabangsa awi, ngora, tungtungna 'ung'. Jadi iwung.

Conto ka dua:
Maung tutul saba kasur,
Diri teu ngareunah cicing.

Wangsalna: ucing

Tah, ari ceuk simkuring mah cindekna kieu: baris ka hiji ngomongkeun wujud, sedengkeun baris ka dua ngabéjaan (petunjuk) sora.

Ditingali tina wangunna, wawangsalan teh disusun ku dua padalisan (baris). Dina unggal padalisan aya dalapan engang (suku kata).

Tah, sakitu heula nu tiasa kapihatur. Mugia mangpaat.

*Group Tatarucingan K3 a.k.a Tarucing Garing

*Référénsi:
Faturohman, Taufik. 1983. Ulikan Sastra Pangajaran Sastra Sunda Pikeun Murid SMTP. Bandung: Penerbit Djatnika.

Tamsyah, Budi Rahayu, Spk. 1996. Pangajaran Sastra Sunda. Bandung: CV. Pustaka Setia.


TARUCING GARING

SAKEUREUT KECAP TI TARUCING GARING KATIGA*

Tarucing Garing salaku grup atawa komunitas mimitina tina hiji grup dina facebook anu didirikeun ku Aép Saépuloh alias Utom Aép. Si Utom pernah negeskeun yén manéhna lain penemu “tatarucingan garing”, posisina ngan saukur pendiri “Group Tatarucingan K3 (Tatarucingan Bobodoran Garing)” hungkul. Tarucing Garing nu titik pamianganana tina grup dina facebook miboga sababaraha ngaran. Éta ngaran-ngaran séjén Tarucing Garing téh di antarana (1) Tarucing Garing Katiga, (2) Tatarucingan K3, (3) ngaran dina facebook: Group Tatarucingan K3 (Tatarucingan Bobodoran Garing, jeung (4) Tarucing Garing. Dina sababaraha ngaran nu dipaké aya istilah “Katiga” atawa disingkat (digaul-gaul) jadi “K3”, maksudna mah katiga dina basa Sunda anu hartina halodo panjang. Kecap katiga anu dipaké dina ngaran ahirna nuduhkeun kana karakteristik tatarucingananana.

Lamun medar naon éta tarucing garing salaku hiji kagiatan moal leupas tina dua kata kunci; “tarucing” jeung “garing”. Kata kunci pertama, tarucing. Urang Sunda mah geus moal bireuk deui kana istilah tarucing. Aya nu nyebut tarucing jeung aya ogé nu nyebut turucing, teu bisa disalahkeun salah sahijina. Dina Kamus Basa Sunda R.A. Danadibrata, kecap tarucing téh ngarahkeun hartina kana kecap turucing. Asal kecap turucing nya éta “turut cing”. Harti kecap tarucing téh runtuyan omongan anu kudu ditéangan hartina. Tarucing kaasup palajaran ngolah basa. Tina kecap turucing muncul kecap tuturucingan (tina tarucing jadi tatarucingan) anu hartina kaulinan ngaluarkeun rupa-rupa tarucing. Kata kunci ka dua, garing. Tah, kecap ieu garing téh maksudna negeskeun yén tatarucingan anu diproduksi ku Group Tatarucingan K3 mah teu lucu alias garing.

Dina praktékna, tatarucingan dilakukeun ku dua urang atawa leuwih; aya nu nanya jeung aya nu ngajawab. Aya perbédaan karakteristik tatarucingan wanda heubeul jeung tatarucingan wanda tarucing garing. Dina tarucing heubeul, jawaban geus matok bener salahna. Conto: (1) “Budak leutik ngambay peujit, naon cing?” jawabanna “jarum”. (2) “Hayam rinti nonggéng ka langit, naon cing?” jawabanna “ganas”. Sedengkeun dina tarucing garing, bener salahna jawaban teu matok, teu merhitungkeun kana kanyataan, malah teu merhitungkeun bener jeung salah, tapi leuwih nekenkeun kana ngolah krétifitas (prosés berpikir kreatif), jeung nu paling utama lain perkara bener jeung salah tapi perkara kagaringanana. Ieu aya sababaraha conto tatarucingan garing nu dimaksud, (1) "Naon bagian tina sapédah anu sok ménta tulung?" jawabanna "ban tukang". (2) Kalénder naon anu hideung kabéh?" jawabanna "kalénder hapé". (3) “Patung naon anu haram jeung dikutuk?” jawabanna “Patung Singapur. Sabab Singa kawin jeung lauk, anakna dikutuk jadi patung nu utah cai teu eureun-eureun”.
Nu ngalantarankeun tarucing garing béda tina bentuk tatarucingan nu kungsi aya dina humor Sunda téh nya éta tarucing garing mah gumelar tina komunikasi kaayeunakeun (kekinian alias kontémporér).

Utom Aép pernah ngaproklamirkeun prinsip Tarucing Garing Katiga, "Kerung heula, tuluy seuri."

Dimimitian tina grup facebook, tarucing garing ngalaman parobahan téma tatarucingan. Ti mimiti anu sifatna “roaming” atawa sabarudakeun, nepi ka heureuy anu bisa ditarima ku penikmat tarucing secara umum. Eusi tina ieu buku tarucing garing mangrupa tatarucingan meunang milihan para pengurus Group Tatarucingan K3. Ngan aya nu rada méngpar, tarucing garing loba anu teu garing. Loba penikmat tarucing anu masih kénéh seuri. Jadi kontradiksi, kuduna teu lucu, garing, tapi ngondang seuri. Tapi moal kabuktian lamun teu maca sorangan. Tapi ulah maca ogé sih, bisi hirup jadi sia-sia.

Di saluareun penjelasan panjang lébar ngeunaan Group Tatarucingan K3 jeung tarucig garing di luhur, aya tujuan anu bisa dianggap mulia keur nanjerna budaya Sunda di lemah cai urang. Tarucing garing dipiharep bisa jadi média pikeun ngamumulé basa Sunda. Jadi hiji alat keur ngawanohkeun, ngajaga, jeung nagmumulé budaya Sunda di unggal kalangan.

Buku tarucing garing moal pati-pati aya tanpa pangrojong ti sababaraha pihak. Ku kituna para pangurus Group Tatarucingan K3 (Tarucing Garing); Andi Gita Lesmana, Fazrin Nashrulloh, Givani, Jajang Winarya (Awin), Mukodas, Sutisna (Utis/Rakesh), jeung Aép Saépuloh (Utom), seja ngahaturkeun nuhun, di anatarana ka Kang Hijar (Wisata Literasi) anu tos kersa masihan lolongkrang pikeun ngaédankeun kréativitas barudak Tarucing Garing, ka anggota Group Tatarucingan K3 anu tos berkarya, ka penikmat tatarucingan anu geus ngaaprésiasi kagaringan Tarucing Garing. Panutup, kahatur sadaya pembaca, mugia buku ieu teu ngarugikeun sadayana. Aamiin.

Pengurus Tarucing Garing
Fébruari 2014

*kata pengantar tina buku tarucing garing

alamat tarucing garing katiga:fb: https://www.facebook.com/groups/tatarucingank3/twitter: @tarucinggaring

Kamis, 06 Februari 2014

"Terimakasih, Ibu" Film Pendek Menyayat Hati yang Diperankan oleh Mawar Diah Pratiwi

Masih seputar nonton film pendek di acara "SCREENING FILM FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI" yang diselenggarakan oleh HIMASRA (Himpunan Mahasiswa Seni Rupa UPI), tapi kali ini saya tidak akan membahas film pendek dari jurusan Bahasa Daerah (basa Sunda) UPI featuring Tarucing Garing seperti pada postingan sebelumnya. Pada catatan ini saya akan menceritakan film pendek dari anak Seni Rupa FPBS UPI, kalau tidak salah judulnya "TERIMAKASIH, IBU". Pemeran dalam film tersebut di antaranya Mawar Diah Pratiwi memerankan tokoh ibu, Sarah (temennya Mawar) memerankan tokoh anak/ade, dan seorang mahasiswa (yang pasti anak Seni Rupa juga, tapi saya lupa namanya) berperan sebagai bapak.
***

Langsung ke inti cerita ya...
Film pendek tersebut menceritakan sebuah keluarga sederhana, atau mungkin bisa dikatakan kurang berada. Diperlihatkanlah si ade yang sedang tidur-tiduran di lantai ditemani beberapa helai kertas hvs dan pensil warna. Si ade menggambar mobil.
Ada adegan di mana si ibu bertanya, "cita-cita ade apa?".
Si ade menjawab, "brem...brem..." sambil mengangkat nganhlat pensil warnanya. Si ibu menafsirkan cita-cita anaknya ingin menjadi pilot, tapi ternyata bukan, terlihat dari ekspresi ketidak-setujuan si ade terhadap kata-kata ibunya.

Sampai suatu adegan dan obrolan, diceritakanlah bahwa si ade itu menderita suatu penyakit. Si ibu dan si Bapa mengobrol, berbicara tentang beberapa kebutuhan mereka. Berbicara tentang uang dan penghasilan si bapa. Salah satu kebutuhan yang diceritakan adalah kebutuhan akan uang untuk berobat dan terapi putri mereka. Si ibu sempat membahas tentang uang penghasilan si bapa yang diprioritaskan untuk hal apa dulu, apakah untuk kontrakan rumah atau pengobatan.

Di bagian penutup, tampil lah si bapa saja, namun terdengar si ibu berbicara, "Pa, nanti bilang aja kalo punya ibu masih bagus."
Si ayah menjawab, "Apanya Bu yang masih bagus?"
Lalu si ibu menjawab, "Bilang saja masih bagus. Bilang saja ginjal Ibu masih bagus."

Ternyata untuk menutupi kebutuhan berobat dan terapi putrinya, si Ibu rela menjual ginjalnya.
***

Film yang sangat sedih.
***

Ada beberapa hal dalam penulisan hasil apresiasi saya di atas yang saya tanyakan langsung kepada Mawar. Soalnya waktu pemutara film tersebut situasi dan kondisi tidak begitu kondusif untuk menonton secara serius.
(Andi Gita Lesmana)

PEMUTARAN FILM PENDEK MAHASISWA PENDIDIKAN BAHASA DAERAH UPI featuring TARUCING GARING di acara SCREENING FILM FPBS UPI

Catatan ini ditulis pada Rabu, 5 Februari 2014, sekitar pukul 22.30 wib.

Beberapa jam sebelum catatan ini ditulis, saya dan rombongan @tarucinggaring (Group Tatarucingan K3 a.k.a tarucing garing usum katiga a.k.a tarucing garing) hadir di acara " SCREENING FILM FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI" yang diselenggarakan oleh HIMASRA (Himpunan Mahasiswa Seni Rupa UPI).
Alasan pertama datang ke acara tersebut adalah mencari hiburan. Yah, kalau tidak salah menghitung, ada sekitar sepuluh film pendek (dari himpunanan-himpunan mahasiswa yang ada di FPBS UPI) diputar di acara tersebut. Namun selain mencari hiburan, ada alasan yang lebih pasti yaitu menonton film pendek dari Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah (Jurusan Basa Sunda) UPI featuring Tarucing Garing.

Pertama, film pendek seorang lelaki monolog di depan kamera. Berbicara tentang masakan padang.
Selanjutnya ada filem dari anak anak bahasa jepang UPI, menceritakan dua muda mudi yang pacaran. Putus. Cowonya mau bunuh diri. Tapi distop oleh seorang cewe. Ternyata cewe tersebut adalah pengagum rahasia si cowo yang mau bunuh diri tadi. Singkat cerita, si cowo istikomah pada cewe yang memutuskannya. Dan berujung bahagia di pelaminan.

Ada cerita cinta berseting kerajaan dari anak anak Bahasa Jerman. Ada pula film pendek (dokumenter) pemotongan rambut seorang mahasiswa Bahasa Indonesia Upi, sebelum rambutnya dipotong ada ritual tertentu seperti membaca puisi di taman Partere.

Tak lupa, ada filem dari anak anak Seni Rupa. Diperankan oleh Mawar Diah Pratiwi (tokoh ibu), bercerita tentang sebuah keluarga kurang berada, sampai sampai untuk menutup pengeluaran berobat pun sang ibu harus menjual ginjalnya. Sedih sekali film ini.

Ada wawancara dengan Gusman "Ganiati", garing mania sampai mati. Beberapa dokumenter pertunjukan Ganiati dan video clip lipsing Ganiati menyanyikan lagu "Duriat - Darso".

Dan dari sekian film yang diputar, ada satu film terpanjang dalam acara tersebut; karya anak anak jurusan bahasa Perancis. Setingnya banyak sekali, ada di Singapura, ada di Bali, di mobil, di lapang tenis. Lama sekali. Cerita cinta.

Dan ditutup oleh film geje alias ga jelas dari anak anak bahasa Sunda (featuring Tarucing Garing), berisi suatu kegiatan berteka-teki (tatarucingan) yang diungkapkan dalam bentuk tulisan di atas papan tulis putih dan divideo.

(Maaf ada film dari beberapa hima tidak tersebut, saya tidak fokus mengikuti keseluruhan acara)

***
Saya sebagai alumni bahasa Daerah UPI dan pengurus Group Tatarucingan K3 (tarucing garing) pada film pendek tersebut sudah mempersiapkan diri untuk menanggung malu. Terang saja, film tersebut film terhancur. Berisi tatarucingan garing sebanyak 15 tarucing.
Di antaranya:
1) Alat komunikasi naon anu bisa didahar? *kelepon. 2) Cat naon anu ngan dua warna? *cat tur. 3) Cat naon anu tugasna ngajaga? *cat pam. 4) Naha lauk tara saré? *sabab kasurna baseuh waé. 5) Supir naon anu romantis? *supiring berdua. 6) Teri naon anu teu asin? *teringat seseorang. Dll.

Ada sesuatu yang tidak disangka sangka, beberapa penonton menunjukan ketertarikan (sangat perlu dibaca: banyak yang tidak tertarik sebenarnya. Tapi tong dibahas we lah). Pemeran utama pada film tersebut adalah tangan kanan saya yang memegang sepidol. Ketika tangan saya menulis, ada suara penonton yang mengikuti "mengeja" tulisan saya. Setelah muncul soal, ada beberapa detik waktu disediakan untuk membaca, lalu papan tulis dihapus, dan ditulislah jawaban dari tatarucingan yang menjadi soal. Beberapa detik beraselang, ada beberapa penonton tertawa.
Saat itu posisi saya dilematik. Antara senang dan kecewa. Film yang dibuat oleh anak-anak basa Sunda Upi dan tarucing garing menghibur, itu membuat kami merasa beruntung, bisa menampilkan suatu hiburan. Tapi disisi lain kami (Barudak Tarucing Garing saja) kecewa, kami gagal menciptakan tarucing yang garing dan tidak lucu.
Yah tapi apresiasi mah dikembalikan lagi kepada para penonton sajah lah.
Tapi ada hal yang sangat mengejutkan saya secara pribadi, teman saya yang bernama Fikri (dari bahasa Indonesia) datang, mengucapkan selamat, lalu bersalaman, memeluk, dan memuji. "Kerén lah manéh," katanya. Sungguh tidak terduga. Setelah saya bersalaman dengan dia, ternyata di belakang dia ada seseorang yang mengajak untuk bersalaman lagi. Wow.
Setelah itu, datanglah Ebbe Kochid, anak Seni Rupa Upi angkatan taun 2012. Dia menyelamatkan fitrah barudak Tarucing Garing. Dia menyampaikan kekecewaannya telah menonton film kami. Haha.
Oya, terima kasih kepada teman saya yang bernama Isal, yang sudah berteriak "GARING ANJ*NG". haha.

Dan ternyata setelah pemutaran film tatarucingan tadi, acara mendekati penutupan.
***

Terima kasih kepada mahasiswa FPBS UPI. HIMASRA (SENI RUPA UPI), HIMA PENSATRADA (BAHASA DAERAH/SUNDA UPI), dan kawan kawan semua. Telah menjadi saksi keberadaan Tarucing Garing.

== terus berkarya kawan kawan :D ==

***
Kamis, 6 Februari 2014
-catatan tambahan-
Risky Ashary (ketua BEM HIMA Pensatrada 2013/2014) mengucapkan selamat dan memberikan responnya. "Film Tarucinggaring teh film nu paling interaktif," katanya, ketika bertemu saya dekat toilet Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah.